Bạn có một câu chuyện tâm huyết về thương hiệu của mình. Nhưng khi kể ra, bạn chỉ nhận lại những ánh mắt trống rỗng?
Bạn đã bao giờ tự hỏi tại sao Steve Jobs có thể mê hoặc cả thế giới chỉ bằng vài câu chuyện cá nhân? Trong khi đó, thương hiệu của bạn, dù sản phẩm rất tốt, vẫn đang “chìm nghỉm” giữa thị trường ồn ào?
Đây không phải là một bài viết lý thuyết sáo rỗng về “storytelling”.
Chúng ta sẽ không nói về những điều chung chung. Bài viết này, từ góc nhìn của MondiaL, Chuyên Gia Tăng Trưởng Bằng Thương Hiệu, sẽ “mổ xẻ” 5 kỹ thuật kể chuyện thực chiến mà Steve Jobs đã dùng.
Quan trọng hơn, chúng tôi sẽ chỉ cho bạn cách áp dụng chúng vào thương hiệu. Biến những câu chữ đẹp đẽ thành một cỗ máy “Thiết Kế Sinh Lời” thực thụ.
Nếu bạn là một CEO hay Founder đang muốn dùng câu chuyện để thoát khỏi cuộc chiến về giá, đây là bài viết dành cho bạn.
“Người kể chuyện mạnh mẽ nhất là người biến một giai thoại đơn giản thành một huyền thoại.”
Những Ngộ Nhận Khiến Câu Chuyện Thương Hiệu Của Bạn Thất Bại
Trước khi học cách làm đúng, hãy cùng nhìn thẳng vào những lý do khiến nỗ lực kể chuyện của nhiều doanh nghiệp Việt Nam thất bại. Đây là những điều chúng tôi tại MondiaL thường xuyên phải “chẩn đoán” cho khách hàng của mình.
Ngộ nhận 1: Câu chuyện của tôi phải thật “vĩ đại”?
Nhiều người lầm tưởng rằng một câu chuyện hay phải nói về những sự kiện lớn lao. Như một trải nghiệm cận kề cái chết, hay một cuộc giác ngộ tâm linh.
Họ cố gắng “gồng” mình lên để tỏ ra hoành tráng.
Sự thật là, những câu chuyện này có thể gây ấn tượng, nhưng chúng thiếu sự gần gũi. Khách hàng không kết nối được với những gì quá xa vời. Sức mạnh thực sự nằm ở những khoảnh khắc nhỏ bé, đời thường.
Ngộ nhận 2: Phải có “giọng kể chuyện” thật chuyên nghiệp?
Đây là một lỗi phổ biến. Khi bắt đầu kể, chúng ta chuyển sang “chế độ trình diễn”.
Giọng nói đột ngột thay đổi. Nghe như một diễn giả truyền động lực hoặc một người đang đọc kịch bản.
Điều này ngay lập tức tạo ra một rào cản vô hình. Nó khiến câu chuyện mất đi tính chân thực. Khách hàng ngày nay rất nhạy cảm với sự “giả trân”.
Ngộ nhận 3: Kể chuyện là việc của Marketing, không phải của CEO?
Nhiều lãnh đạo doanh nghiệp xem kể chuyện là một “thủ thuật” marketing. Họ là chuyên gia về sản phẩm, về vận hành, nhưng không phải chuyên gia về thương hiệu.
Họ quên mất rằng, câu chuyện thương hiệu chính là chiến lược. Nó là linh hồn của doanh nghiệp.
Nếu CEO không “sống” với câu chuyện đó, mọi chiến dịch marketing đều chỉ là bề nổi. Mọi khoản đầu tư cho thiết kế, dù đẹp đến mấy, cũng chỉ là một “lớp áo” vô hồn. Đó là sự lãng phí ngân sách nghiêm trọng.
Giải Mã 5 Kỹ Thuật Kể Chuyện Của Steve Jobs (Và Cách Áp Dụng Cho Thương Hiệu)
Steve Jobs là một bậc thầy kể chuyện. Chúng ta sẽ phân tích một trong những câu chuyện nổi tiếng nhất của ông: câu chuyện 12 tuổi gọi điện cho Bill Hewlett.
Kỹ thuật 1: Tạo Mồi Câu Gây Tò Mò (Anticipation Hook)
Jobs đã làm thế nào? Ông mở đầu bằng một tuyên bố táo bạo: “Hầu hết mọi người không có được những trải nghiệm đó vì họ không bao giờ hỏi”.
Ngay lập tức, người nghe tự hỏi: “Tại sao?”, “Ông ấy muốn nói gì?”.
Tại sao nó hiệu quả? Kỹ thuật này tạo ra một “khoảng trống kiến thức”. Nó buộc bộ não của người nghe phải chủ động tìm kiếm thông tin. Người nghe từ thế thụ động chuyển sang tham gia tích cực vào câu chuyện.
Áp dụng cho thương hiệu của bạn? Trên website hay profile của bạn, đừng bắt đầu bằng “Công ty chúng tôi được thành lập…”.
Hãy bắt đầu bằng một câu hỏi nhức nhối, một “mồi câu” đánh thẳng vào nỗi đau của khách hàng.
Ví dụ, thay vì nói “MondiaL là chuyên gia thiết kế”, chúng tôi hỏi: “Bạn có đang lãng phí ngân sách vào những thiết kế đẹp nhưng không mang lại kết quả kinh doanh?”.
Kỹ thuật 2: Đi Thẳng Vào Hành Động (Jump into Action)
Jobs đã làm thế nào? Ông không lãng phí thời gian vào bối cảnh rườm rà. Ông kể ngay: “Tôi đã gọi cho Bill Hewlett khi tôi 12 tuổi…”.
Không mô tả căn phòng, không kể lể dài dòng. Ông bắt đầu ngay tại thời điểm sự việc diễn ra.
Tại sao nó hiệu quả? Kỹ thuật này thể hiện sự tôn trọng thời gian của khán giả. Nó áp dụng nguyên tắc “in medias res” (bắt đầu từ giữa câu chuyện), tạo ra động lực tức thì.
Áp dụng cho thương hiệu của bạn? Ngắn gọn là tôn trọng thời gian của khách hàng. Hãy giữ câu chuyện thương hiệu cốt lõi của bạn trong khoảng 60 giây.
Trong các tài liệu bán hàng như Profile hay Website, hãy đi thẳng vào vấn đề và giải pháp. Khách hàng không có thời gian cho những lời tự giới thiệu dài dòng.
Kỹ thuật 3: Đưa Vào Yếu Tố Bất Ngờ (Surprise)
Jobs đã làm thế nào? Ông đưa ra hai điều bất ngờ.
- Bill Hewlett, nhà sáng lập HP, đã tự mình trả lời điện thoại.
- Cậu bé 12 tuổi không chỉ có linh kiện, mà còn có được một công việc mùa hè.
Tại sao nó hiệu quả? Sự bất ngờ phá vỡ kỳ vọng của người nghe. Bộ não của chúng ta sẽ đánh dấu khoảnh khắc đó là quan trọng và đáng nhớ. Nó biến một giai thoại đơn giản thành một huyền thoại.
Áp dụng cho thương hiệu của bạn? Yếu tố bất ngờ của thương hiệu bạn là gì? Đó có thể là một tính năng độc đáo. Hoặc một cam kết dịch vụ “không ai dám làm”.
Tại MondiaL, sự bất ngờ của chúng tôi là lời cam kết “Thiết Kế Sinh Lời”. Trong khi các đối thủ cam kết “đẹp”, “sáng tạo”, chúng tôi cam kết một giá trị kinh doanh rõ ràng. Chúng tôi dám gắn hiệu quả công việc với Success Fee (phí thành công).
Kỹ thuật 4: Sử Dụng Lời Thoại Trực Tiếp (Dialogue)
Jobs đã làm thế nào? Ông không tóm tắt. Ông kể lại nguyên văn lời nói của mình: “Chào chú, cháu là Steve Jobs, cháu 12 tuổi… cháu muốn chế tạo một bộ đếm tần số…”.
Tại sao nó hiệu quả? Đây là nguyên tắc kinh điển: “Hãy cho thấy, đừng chỉ kể” (Show, don’t tell). Lời thoại trực tiếp biến câu chuyện thành một “cảnh phim” sống động trong tâm trí người nghe. Nó tạo ra sự kết nối cảm xúc.
Áp dụng cho thương hiệu của bạn? Thay vì tự nói “Dịch vụ của chúng tôi rất tốt”, hãy dùng lời thoại trực tiếp.
Hãy trích dẫn nguyên văn một lời chứng thực (testimonial) của khách hàng. Hãy “suy nghĩ thành lời” , chia sẻ những trăn trở, những dòng suy nghĩ nội tâm của bạn. Chính sự chân thực và dám “tổn thương” (vulnerability) này mới là thứ xây dựng lòng tin.
Kỹ thuật 5: Đúc Kết Bài Học Rõ Ràng (The Takeaway)
Jobs đã làm thế nào? Ông kết thúc bằng một thông điệp mạnh mẽ. Ông biến câu chuyện cá nhân thành một bài học cho tất cả mọi người. “…hầu hết mọi người không bao giờ hỏi. Và đó là điều tạo nên sự khác biệt giữa người làm được và người chỉ biết mơ mộng”.
Tại sao nó hiệu quả? Nó biến một câu chuyện giải trí thành một công cụ gây ảnh hưởng. Một câu chuyện không có bài học rõ ràng chỉ là một kỷ niệm. Một câu chuyện có bài học là một kim chỉ nam.
Áp dụng cho thương hiệu của bạn? Câu chuyện của bạn phải dẫn đến một lời kêu gọi hành động (CTA) rõ ràng. Bài học bạn muốn khách hàng nhớ là gì?
Với MondiaL, bài học chúng tôi muốn khách hàng rút ra là: “Đừng lãng phí ngân sách cho thiết kế đẹp mà không sinh lời”. Hãy đầu tư vào một thương hiệu có chiến lược.
Từ Kỹ Thuật Kể Chuyện Đến “Thiết Kế Biết Nói”: Làm Sao Để Biến Câu Chuyện Thành Lợi Nhuận?
Bạn đã có kỹ thuật. Bạn đã có một câu chuyện hay (Bộ Não).
Nhưng nếu cách bạn trình bày câu chuyện đó (Trái Tim) lại không đồng bộ thì sao?
Đây chính là “khoảng trống rủi ro” mà 90% doanh nghiệp gặp phải. Họ có một chiến lược rất hay (do bên A làm). Nhưng phần thực thi sáng tạo (do bên B, C làm) lại không hiểu gì về chiến lược đó.
Kết quả là “tam sao thất bản”. Câu chuyện về sự “cao cấp” lại bị “nhốt” trong một thiết kế trông “rẻ tiền”. Doanh nghiệp lãng phí ngân sách, và thương hiệu thất bại trong việc giao tiếp.
Đó là lý do triết lý của MondiaL ra đời. Chúng tôi áp dụng “Tư Duy Chiến Lược Tích Hợp” để loại bỏ hoàn toàn khoảng trống rủi ro đó.
Câu chuyện của bạn cần một “Thiết Kế Biết Nói”
Câu chuyện thương hiệu của bạn cần được “thiết kế” một cách có mục đích.
Tại MondiaL, chúng tôi gọi đó là “Thiết Kế Biết Nói”. Thiết kế không chỉ dừng ở Lớp 1 (Nghệ thuật), mà phải đạt đến Lớp 2 (Giao tiếp).
- Nếu câu chuyện của bạn nói về sự chân thực, thiết kế phải dùng hình ảnh thật, không phải stock photo bóng bẩy.
- Nếu câu chuyện của bạn dùng lời thoại , thiết kế website và profile phải làm nổi bật những lời chứng thực đó.
Mọi đường nét, màu sắc đều phải “kể” đúng câu chuyện chiến lược của bạn.
Câu chuyện của bạn phải được chứng minh bằng “Lộ Trình 3D”
Một câu chuyện hay là chưa đủ. Nó phải “sinh lời”.
Phương pháp luận Lộ Trình Tăng Trưởng 3D của chúng tôi đảm bảo điều đó:
- DISCOVER (Chẩn Đoán): Chúng tôi không hỏi “bạn muốn logo màu gì?”. Chúng tôi “chẩn đoán” câu chuyện nào thực sự chạm đến khách hàng mục tiêu của bạn. Chúng ta xác định KPI rõ ràng.
- DEVELOP (Kiến Tạo): Chúng tôi “kiến tạo” câu chuyện đó thành logo, website, bao bì “biết nói”. Đây là nơi chiến lược và sáng tạo hợp nhất.
- DELIVER (Chứng Minh): Chúng tôi “chứng minh” câu chuyện đó đang tạo ra kết quả. Nó phải đạt đến Lớp 3 (Kinh doanh) , tạo ra ROI , và giúp bạn thoát khỏi cuộc chiến về giá.
Câu Chuyện Của Bạn Xứng Đáng Được Kể Đúng Cách
Trở thành một người kể chuyện giỏi không phải là tài năng bẩm sinh. Đó là một kỹ năng được rèn luyện.
Steve Jobs đã dùng kỹ thuật để biến câu chuyện cá nhân thành huyền thoại. Bạn cũng có thể dùng kỹ thuật để biến câu chuyện thương hiệu thành lợi nhuận.
Đừng chỉ mơ mộng về một thương hiệu lớn. Hãy hành động.
Nếu bạn là một CEO hay Founder đã có một câu chuyện tâm huyết, nhưng đang loay hoay không biết làm sao để câu chuyện đó giúp bạn bán được hàng.
Hãy để MondiaL, Chuyên Gia Tăng Trưởng Bằng Thương Hiệu, giúp bạn
